Πέμπτη 13 Ιανουαρίου 2011

Από την Λάϊστα στον Γυφτόκαμπο, μέσα από δασικούς δρόμους!

Στην Λάϊστα φτάσαμε αργά το απόγευμα. Μας εντυπωσίασε από την πρώτη ματιά με την λιτή της ομορφιά. Μικρά πέτρινα σπίτια, και καμινάδες που έβγαζαν καπνό από τα τζάκια των σπιτιών, ήταν η πρώτη εικόνα που αντικρύσαμε. Η πλατεία του χωριού μεγάλη, πέτρινη, απλοϊκή και γραφική, ήταν κι αυτή σε απόλυτη αρμονία με το τοπίο. Το βράδυ στον ξενώνα, μπροστά από το αναμμένο τζάκι απλώσαμε σε ένα τραπέζι όλους τους χάρτες. Είχαμε από την Αθήνα σημειώσει τις διαδρομές , αλλά τώρα, παρέα με τους ντόπιους κατοίκους, αναζητούσαμε περισσότερες πληροφορίες, τόσο για τη διαδρομή μας, όσο και για τα ορεινά περάσματα που ξέραμε ότι θα βρούμε. Έχουν πολύ λάσπη; Που θα βρούμε χιόνι; Πόσο χιόνι θα βρούμε και σε τι κατάσταση είναι; Όλες αυτές οι ερωτήσεις μπροστά σε ένα χωριάτικο τζάκι, ανάμεσα από χάρτες έχουν πάντα μία μοναδική ομορφιά.
Σχεδιάζουμε μια διαδρομή που θα ενώσει μέσα από δσασικούς δρόμους μοναδικής ομορφιάς, την Λάϊστα με τον Γυφτόκαμπο.
Η πρώτη μας διαδρομή ήταν από την Λάϊστα να φτάσουμε στον Γυφτόκαμπο. Και το πρωί της επόμενης μέρας μας βρήκε νωρίς να φορτώνουμε τον εξοπλισμό μας και να ξεκινάμε...

Φεύγουμε από την Λάϊστα με κατεύθυνση προς Τσεπέλοβο. Κινούμαστε στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο και βλέπουμε το ποτάμι που κυλάει στα δεξιά μας.
Συναντάμε πινακίδα που γράφει «Παπαρούνα» και μας δείχνει κατεύθυνση προς τα αριστερά. Στρίβουμε αριστερά και μπαίνουμε σε ένα βατό ανηφορικό χωματόδρομο, ο οποίος είναι φαρδύς και δεν παρουσιάζει καμία δυσκολία. Γεγονός που σημαίνει πως όσο δεν έχει χιόνι (Πάσχα- αρχές χειμώνα) είναι κατάλληλος ακόμα και για ένα ελαφρύ SUV.

Στόχος μας είναι να διανύσουμε μία απόσταση 15 χιλιομέτρων περίπου, προκειμένου να φτάσουμε στον Γυφτόκαμπο, μέσα από ένα πυκνό δίκτυο δασικών δρόμων, που έχουν φτιαχτεί κυρίως για να εξυπηρετούν τα φορτηγά των υλοτόμων.

Μηδενίζουμε το κοντέρ μας.
Συνεχίζουμε όπως μας πάει ο δρόμος, ο οποίος εξακολουθεί να είναι βατός και φαρδύς. Με το πατήσαμε τον χωμάτινο δρόμο μπήκαμε σε ένα πυκνό δάσος από ρόμπολα, τα οποία στέκουν πανύψηλα και καταπράσινα, σα να θέλουν να φτάσουν στον ουρανό. Το τοπίο είναι πανέμορφο και τα δέντρα που έχουν πέσει από την υποχώρηση του εδάφους σε κάποια σημεία δεν δημιουργούν κανένα εμπόδιο στην κίνησή μας.
Ο δρόμος μας είναι πατημένος, βλέπουμε κάτω ροδιές, που σε κάποια σημεία βαθαίνουν αρκετά και δημιουργείται επάνω τους ένα στρώμα πάγου. Οι ακτίνες του ήλιου που μπαίνουν ανάμεσα από τα πυκνά ρόμπολα δεν είναι ικανές τέτοια εποχή να ζεστάνουν το οδόστρωμα κι έτσι θέλει προσοχή ο πάγος που σχηματίζεται σε πολλά του σημεία.
Στα 1.8 χιλιόμετρα βρίσκουμε μία δεξιά ανηφορική στροφή , αλλά εμείς παραμένουμε στον δρόμο μας και εξακολουθούμε να κινούμαστε ευθεία.
Στα 5.0 χιλιόμετρα βρίσκουμε μία διασταύρωση τύπου «Τ». Συνεχίζουμε δεξιά, ενώ ο αριστερός δρόμος φαίνεται τελείως απάτητος. Επάνω στην διασταύρωση βλέπουμε ταμπέλα η οποία λέει ότι ευθεία μπορούμε από πιο σύντομο δρόμο να φτάσουμε στον Γυφτόκαμπο, αλλά εμείς προτιμάμε να ακολουθήσουμε το άλλο δρόμο προς τα αριστερά, που φτάνει πάλι προς Γυφτόκαμπο, αλλά από μία πιο μεγάλη δασική διαδρομή.
Στρίβοντας αριστερά βλέπουμε ότι ο δρόμος μας είναι χιονισμένος. Ταυτόχρονα παρατηρούμε ότι το δάσος γύρω μας έχει πια πολλά έλατα, τα οποία μαζί με τα ρόμπολα συνθέτουν ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο.
Στα 7.9 χιλιόμετρα το χιόνι έχει γίνει αρκετό. Δεξιά μας βρίσκουμε μία βρύση η οποία έχει μαρμάρινη ταμπέλα και γράφει «Δωρεά: Τα Παιδιά Στάνη Τσούκας».
Στα 8.3 χιλιόμετρα βλέπουμε ταμπέλα αριστερά μας η οποία μας δείχνει:
Ράχη, Πιστρίτσος 6 χιλιόμετρα δεξιά
Αυχένας Μόρφας 10 χιλιόμετρα δεξιά
Ρεύμα Μόρφας 13 χιλιόμετρα ευθεία
Συνεχίζουμε δεξιά ανηφορικά και βρίσκουμε αμέσως άλλη μία διαστεύρωση τύπου «Τ». Στρίβουμε δεξιά και βλέπουμε ταμπέλα η οποία μας πληροφορεί ότι ο Γυφτόκαμπος είναι ευθεία μπροστά μας και θα τον βρούμε σε 7 χιλιόμετρα.
Στα 10 χιλιόμετρα από την αρχή της διαδρομής μας και στην αριστερή πλευρά του δρόμου βρίσκουμε την Βρύση Τσούκας, στην οποία θα σταματήσουμε για νερό.
Στα 15 χιλιόμετρα θα συναντήσουμε διασταύρωση και ταμπέλα η οποία μας δείχνει ότι αν κινηθούμε αριστερά θα φτάσουμε στο Μακρίνο. Εμείς, κινούμαστε δεξιά κατηφορικά προς Γυφτόκαμπο. Ο δρόμος εξακολουθεί να είναι βατός, αλλά εδώ έχει πιο πολλές πέτρες, γεγονός που μας κάνει πιο προσεκτικούς στην οδήγηση, ώστε να αποφύγουμε βλάβη (σκίσιμο) στα ελαστικά μας.
Στα 13.7 χιλιόμετρα συναντάμε διασταύρωση τύπου «Τ» . Δεν υπάρχουν ταμπέλες. Η δεξιά κατεύθυνση ανηφορίζει, οπότε εμείς στρίβουμε αριστερά που ο δρόμος είναι κατηφορικός, για να φτάσουμε στον Γυφτόκαμπο.
Στα 15.7 χιλιόμετρα βρισκόμαστε στον Γυφτόκαμπο. Ο δρόμος γίνεται και πάλι ασφάλτινος, ενώ στο αριστερό μας χέρι μετά από 30 περίπου μέτρα βρίσκουμε τον ειδικά διαμορφωμένο χώρο με τις στάνες, στον οποίο κάθε Ιούνιο γίνονται εκδηλώσεις των Σαρακατσάνων, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Aπό το www.ektos.gr

Tραγούδια για τη Λάιστα

Με το παράπονο , που σέρνεις στα βιολιά σου,
τις ομορφιές , τ'αθάνατα τραγούδια ,
δεμένη πια κρατάς τη σκόρπια τη γενιά σου
και την τραβάς , μελίσσι στα λουλούδια.
Ποάλας Γεώργιος
Λάιστα, της Πίνδου, η ζωγραφιά η πανωραία κόρη
νεράιδά μου καμαρωτή σε όλο το Ζαγόρι.
Πάνος Αθανάσιος

Aναφορές για Λάιστα και Παλαιοχώρι Λάιστας από διάφορες πηγές

Lajsta (Laka) [Αυστριακός Χάρτης 1914]. Λάιστα ή Λάιτσα [Χάρτης Κοντογόνη 1912]. Laysta: 230 οικογένειες Βλάχων [Pouqueville 1826 I, 209]. Laista: το μεγαλύτερο χωριό στο Ζαγόρι, με 200 σπίτια [Leake 1835 IV, 167]. Λάιστα: αλβανικό όνομα, περιοχή του Ζαγορίου, μεταξύ των πηγών Αώου και Ινάχου, 155 χριστιανικές οικογένειες, 257 στέφανα, εκκλησία Ιωαννίνων, γλώσσα Βλαχική και Ελληνική [Αραβαντινός 1856 Β, 333]. Λάιστα: βλαχοχώρι με 364 οικογένειες / 1.800 κατοίκους [Λαμπρίδης, 84]. Lake: ρουμάνικο χωριό με 500 οικογένειες [Picot 1875, 36]. Λάιστα: βλάχικο χωριό [Κρυστάλλης 1891, 60-61]. Laista (Laka): στο βόρειο Ζαγόρι, τρεις και μισή ώρες από τη Vovusa, 450 σπίτια, 2.250 Αρομούνοι [Weigand 1895, 315]. Λάιστα: περιοχή Ζαγορίου, 267 κουτσοβλαχικές οικογένειες [Αραβαντινός 1905, 49]. Laista (Laca): σχολείο αρρένων, 5.900 Βλάχοι [Papahagi 1905, 148]. Λάιστα: επαρχίας Ιωαννίνων, 364 ελληνοβλαχικές οικογένειες [Πατριαρχείο 1906, μστ΄]. Λαΐστα: υποδιοικήσεως και νομού Ιωαννίνων, 892 κάτοικοι [Απαρίθμησις 1913]. Laka ή Laista: Βλαχοχώρι με 400 σπίτια [Wace - Thompson 1914, 199]. Λάιστα: Λαΐστης Ιωαννίνων, 539 κάτοικοι [Λεξικόν Συνοικισμών 1923, 60]. Λάιστα: Επαρχία Δωδώνης, διάταγμα 7/8/1919 (Φ.Ε.Κ. 184/1919) [Αρχεία Δρακάκη - Κούνδουρου 1939, 455]. Λάιστα: Λαΐστης Δωδώνης, 120 κάτοικοι, υψόμετρο 1.020 [Λεξικόν Οικισμών 1974, 255]. Λάιστα ή Λάκκα: βλαχοχώρι στο Βλαχοζάγορο [Κουκούδης, 153, 163, 188]. Λάιστα: δήμου Τύμφης, νομού Ιωαννίνων, κάτοικοι 96 [Λεξικό Σταματελάτου 2001, 409]. Paljohori [Αυστριακός Χάρτης 1914]. Παληοχώρι Λαΐστης [Χάρτης Κοντογόνη 1912]. Παλιοχώρι Λάιστας: ελληνικό όνομα, περιοχή του Ζαγορίου, μεταξύ των πηγών Αώου και Ινάχου, 20 χριστιανικές οικογένειες, 41 στέφανα, εκκλησία Ιωαννίνων, γλώσσα Βλαχική και Ελληνική [Αραβαντινός 1856 Β, 333]. Παλαιοχώρι Λαΐστας: βλαχοχώρι με 58 οικογένειες / 180 κατοίκους [Λαμπρίδης, 84]. Παληοχώρι Λαΐστης: βλάχικο χωριό [Κρυστάλλης 1891, 60-61]. Paljochori: στο βόρειο Ζαγόρι, δύο ώρες ανατολικά από τη Lešnitsa, 100 σπίτια, 500 Αρομούνοι [Weigand 1895, 315]. Παληοχώρι Λάιστας: περιοχή Ζαγορίου, 51 κουτσοβλαχικές οικογένειες [Αραβαντινός 1905, 49]. Paliohori: 650 Βλάχοι [Papahagi 1905, 148]. Παλαιοχώρι Λαΐστης: επαρχίας Ιωαννίνων, 159 ελληνοβλαχικές οικογένειες [Πατριαρχείο 1906, μστ΄]. Παλαιοχώρι Λαΐστης: υποδιοικήσεως και νομού Ιωαννίνων, 90 κάτοικοι [Απαρίθμησις 1913]. Paliohori: Βλάχικο χωριό που έκαψε η συμμορία του Λεωνίδα και του Νταβέλη. Απέμειναν όρθια 27 σπίτια [Wace - Thompson 1914, 200-201]. Παλαιοχώρι Λαΐστης: Λαΐστης Ιωαννίνων, 50 κάτοικοι [Λεξικόν Συνοικισμών 1923, 88]. Παλαιοχώρι Λαΐστης: Επαρχία Δωδώνης, διάταγμα 7/8/1919 (Φ.Ε.Κ. 184/1919) [Αρχεία Δρακάκη - Κούνδουρου 1939, 455]. Παλιοχώρι Λάιστας: βλαχοχώρι στο Βλαχοζάγορο [Κουκούδης, 153].